Historia powstania PZITB

W 1800 r. dzięki staraniom ks. Stanisława Staszica powstało „Towarzystwo Przyjaciół Nauk” przemianowane w 1826 r. w „Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk”. W dziale „Umiejętności Matematycznych” tego Towarzystwa powstała „Sekcja Mechaniczna i Budowlana”. Sekcja ta, podobnie jak całe Towarzystwo zaniechało swej działalności w 1832 r. po upadku Powstania Listopadowego.
Kolejne próby organizowania polskiej myśli technicznej podejmowano:

• w Poznaniu w 1848 r.,
• we Lwowie w 1862 r.,
• w Krakowie w 1877 r.,

a w 1898 r. powołano w Warszawie „Stowarzyszenie Techników Polskich”. Stowarzyszenie to w latach 1901-1904 wybudowało Dom Technika przy ul. Czackiego, który przetrwał obie wojny światowe i do dzisiaj jest siedzibą naczelnych władz większości stowarzyszeń naukowo-technicznych w tym PZITB.
Okres I wojny światowej zahamował również rozwój działalności stowarzyszeń naukowo-technicznych. W okres niepodległości po roku 1918 ruch ten wchodził zorganizowany w trzy stowarzyszenia ogólnotechniczne z coraz wyraźniej dającymi o sobie znać odrębnościami zawodowymi. W konsekwencji w latach następnych powstały kolejne stowarzyszenia branżowe, a ośrodkami organizacyjnymi były przeważnie wyższe uczelnie techniczne.
Po kolejnych zawirowaniach organizacyjnych i legislacyjnych, w dniach 4-5 maja 1934 r. Koło Inżynierów Dróg i Mostów działając w Warszawie, zwołało Zjazd Organizacyjny Inżynierów Budowlanych (PZIB), na którym powołano Polski Związek Inżynierów Budowlanych. Na II Zjeździe tego związku w dniu 16.02.1936 r. w Katowicach uchwalono statut Związku, umożliwiający powoływanie Oddziałów oraz ustanawiający Główny Sąd Koleżeński. W latach wojny i okupacji działalność PZIB na terenie Polski ograniczona została do działań konspiracyjnych w zakresie dywersji, a w późniejszym okresie koncentrowała się na przygotowaniu do przyszłej odbudowy kraju.
Po zakończeniu działań wojennych podjęto prace organizacyjne dla reaktywowania PZIB. Już 25 lutego 1945 r. odbyło się w Łodzi zebranie organizacyjne inżynierów i techników różnych specjalności. Między innymi została utworzona sekcja budowlana wchodząca w skład Ogólnopolskiego Towarzystwa Technicznego, przekształconego później w Naczelną Organizację Techniczną.
W Warszawie aktywiści PZIB podjęli działania zmierzające do reaktywowania organizacji i w dniu 24 września 1945 r. odbyło się Nadzwyczajne Walne Zebranie Członków PZIB mające na celu wznowienie jego działalności. Na zebraniu tym wybrano Tymczasowy Zarząd Główny PZIB, który za swoje podstawowe zadanie przyjął możliwie szybkie powołanie do życia terenowych Oddziałów Związku.
Aktywna, niezależna działalność PZIB nie spotkała się z przychylnością ówczesnych władz państwowych. Ponadto Związek, skupiający jedynie inżynierów, traktowany był w pewnym sensie jako organizacja elitarna, w której nie było miejsca dla innych pracowników budownictwa w tym głównie techników. Grupa inżynierów, członków PZIB doprowadziła do powołania na Zjeździe Organizacyjnym w dniu 15 lutego 1947 r. w ramach NOT, nowego stowarzyszenia pod nazwą Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Budownictwa. Od tej chwili istniały w Polsce dwa stowarzyszenia budowlane o pokrywającym się zakresie działania. Sprawa ich połączenia była zatem tylko kwestią czasu. Po kilkumiesięcznych rokowaniach na Organizacyjnym Zjeździe Delegatów, który odbył się w Warszawie w dniach 14 – 15 czerwca 1948 r. powstał Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, działający w ramach Naczelnej Organizacji Technicznej.
W okresie PRL nie wypadało szukać przedwojennych korzeni elitarnego PZIB. Dopiero 2 lutego 1993 r. Zarząd Główny PZITB podjął uchwałę w sprawie ciągłości ruchu stowarzyszeniowego inżynierów i techników budownictwa, a tym samym jako datę powstania Związku przyjęto 4–5 maja 1934 r., czyli datę Zjazdu Założycielskiego PZIB.
Według dokumentów źródłowych Zarządu Głównego PZITB powstanie Oddziału w Rzeszowie datowane jest na okres jesieni 1949 r. Bazą osobową tego Oddziału była szczupła kadra inżynieryjno-techniczna działająca wówczas na tym terenie, a złożona głównie z resztek przedwojennej kadry, które uniknęły eksterminacji hitlerowskiej i radzieckiej, a także z powojennych absolwentów uczelni budowlanych działających na terenie kraju, kierowanych do pracy tzw. „nakazami pracy”.
W okresie okupacji działała jedyna na Podkarpaciu Państwowa Zawodowa Szkoła Budownictwa w Jarosławiu z polskim językiem wykładowym. Wobec wzrastającej w tym okresie aktywności podziemnych, patriotycznych organizacji wyzwoleńczych również wśród uczniów tej szkoły, najbardziej wartościowa część młodzieży była również przedmiotem eksterminacji ze strony okupanta i wywozu do obozów zagłady. W pierwszym transporcie do Oświęcimia w dniu 14 czerwca 1940 r. znalazło się kilku uczniów tej szkoły. Mimo znacznych strat wojennych absolwenci tej szkoły stanowili znaczący odsetek kadry budowlanej na rzeszowszczyźnie. W gronie organizatorów Oddziału PZITB w Rzeszowie były osoby o wykształceniu budowlanym lub pokrewnym (architekci, mechanicy, geodeci) pracujący w jednostkach inwestorskich, projektowych lub wykonawczych, a także w organach administracji terenowej, związanych z budownictwem. Trzon tej grupy inicjatywnej stanowili koledzy, którzy przez szereg kolejnych lat byli grupą wiodącą w wybieralnych władzach Oddziału. Byli to m.in.:

• Tadeusz Walewski – Woj.Kom.Plan.Gos.
• Rudolf Weyde – DBOR Rzeszów
• Miron Girin – Woj. Biuro Proj.
• Michał Marmon – WZA – B
• Stanisław Chmielowiec – Woj. Biuro Proj.
• Józef Wisz – ZBM
• Kazimierz Osikowicz – BPBK

W następnych latach do aktywnej działalności w Oddziale włączyli się:

• Jan Bogacz – RPZB
• Zdzisław Wieliński – Woj. Zarząd Arch-Bud.
• Marian Osikowicz – Miastoprojekt Rzeszów
• Rościsław Peresłucha – ZBM
• Wacław Zouzal – Woj. Biuro Proj.
• Bronisław Suwała – DBOR
• Bronisław Bar – ZBM
• Leon Sondej – Technikum Budowlane Rzeszów
• Józef Kurzydło
• Michał Baranowski
• Józef Wierzbiński

Wymieniłem oczywiście tylko tych kolegów, którzy w wybieralnych organach Oddziału działali na przestrzeni co najmniej kilku kadencji. Ogółem w okresie 60-lecia w organach tych działało około 270 koleżanek i kolegów. Ponadto w komisjach problemowych przy Zarządzie Oddziału działało dalszych kilkadziesiąt osób.
W pierwszym okresie działalność Oddziału koncentrowała się na:

• szkoleniu kadr rzemieślniczych dla budownictwa,
• podnoszeniu kwalifikacji kadry inżynieryjno-technicznej,
• kompletowaniu literatury fachowej niezbędnej dla celów szkoleniowych.

W latach 1953-56 opracowano i wydano 2 tomowy „Informator Majstra Budowlanego” będący swoistym vademecum wiedzy zawodowej. W tym okresie następował dynamiczny rozwój Oddziału.
W latach 1955-58 na jednym posiedzeniu Z.O. przyjmowano do Związku 50 do 70 członków. W kolejnych latach zwłaszcza po reorganizacji struktury branży budowlanej (1962) Związek coraz bardziej stawał się skadrowanym społecznym zapleczem branży w zakresie:

• wdrażania nowych technik i technologii w budownictwie
• podnoszenia kwalifikacji kadry inżynieryjno-technicznej
• rozwoju postępu technicznego i racjonalizacji pracowniczej prowadzonych w sposób zorganizowany przez MKTiRB
• wymiany doświadczeń w zakresie budownictwa na szczeblu krajowym i międzynarodowym.

Znaczący jest wkład Oddziału PZITB w budowę w latach 1964-1968 Domu Technika w Rzeszowie oraz w organizację kolejnych etapów szkolnictwa wyższego w zakresie budownictwa w Rzeszowie.
Główną postacią tego okresu działalności PZITB na Podkarpaciu był bez wątpienia kol. Józef Bogacz przewodniczący Oddziału w latach 1964-76, pełniący równocześnie funkcję z-cy dyrektora RPPEB oraz pracownika naukowo-dydaktycznego na Wydziale Budownictwa WSI w Rzeszowie.
Wielu kolegów działających w tamtym okresie w Oddziale PZITB wyjechało z Podkarpacia lub odeszło na zawsze. Na kolejnych Walnych Zgromadzeniach wspominaliśmy kolegów, którzy opuścili nas w okresie minionej kadencji.
Dzisiejsze Nadzwyczajne Jubileuszowe Walne Zgromadzenie jest okazją do życzliwego wspomnienia i uczczenia pamięci wszystkich koleżanek i kolegów, którzy w 60-leciu opuścili na zawsze szeregi Stowarzyszenia.
Wszystkim Koleżankom i Kolegom, którzy na przestrzeni 60 lat istnienia aktywnie uczestniczyli w działalności Oddziału PZITB pragnę przekazać wyrazy uznania i wdzięczności, a tym którzy odeszli na zawsze, wyrazy wdzięcznej pamięci. Szczególne wyrazy uznania pragnę przekazać Koleżankom i Kolegom spośród wymienionych, a także tym wszystkim członkom Związku którzy niezależnie od okoliczności utrzymują stały kontakt ze Stowarzyszeniem i potwierdzają swoje członkostwo w PZITB.
Ponieważ żyjemy w okresie, w którym jednym z kryteriów oceny są wszelkiego rodzaju rankingi, pozwalam sobie na zakończenie zaprezentować ranking Kolegów, którzy na przestrzeni 60-lecia najbardziej aktywnie uczestniczyli w działalności organów wybieralnych Oddziału. Oceny można dokonać na podstawie ilości kadencji lub ilości lat pracy w tych organach. Z uwagi na to, że długość kadencji w poszczególnych okresach istnienia Oddziału była różna (do roku 1962 trwała 1 rok, w latach 1962 – 1972 – 2 lata, a od roku 1972 do 2008 – 3 lata), bardziej miarodajnym jest staż wyrażony w latach pracy w organach wybieralnych.
Tak opracowany ranking 10 najaktywniejszych działaczy Oddziału wygląda następująco:

Nr 8–10	- kol. Jerzy Styś – 21 lat
	- kol. Adam Reichhart – 21 lat
	- kol. Tadeusz Winnicki – 21 lat
Nr 7	- kol. Józef Bosek – 22 lata + Kom. B.G. od 1997 r. + Kom. BRP – 10 lat
Nr 6	- kol. Edward Góreczny – 23 lata / 8 kadencji
Nr 5	- kol. Wacław Zouzal – 23 lata /15 kadencji
Nr 4	- kol. Szczepan Woliński – 24 lata /8 kadencji
Nr 3	- kol. Adam Jakóbczak – 24 lata /9 kadencji
Nr 2	- kol. Jerzy Styś – 21 lat

Absolutnym liderem rankingu jest kol. Piotr Zoła pracujący w organach wybieralnych Oddziału 30 lat czego mu serdecznie gratuluję i w imieniu uczestników tego jubileuszowego zgromadzenia dziękuję i za te lata i za lata wcześniejszej działalności w Kołach Krośnieńskich.
Jedną z bieżących trosk Stowarzyszenia w tym i Oddziału Rzeszowskiego jest zjawisko systematycznego wzrostu średniej wieku członków. Aktualnie wśród członków Oddziału 10 Kolegów legitymuje się datą urodzenia przed 31.12.1930 r., a 20 kolejnych przed 1 września 1939 r.
Jest rzeczą zrozumiałą, że młodzi czynni zawodowo inżynierowie i technicy, zaabsorbowani walką o pozycje zawodową i społeczną nie maja zbyt wiele czasu na kultywowanie etyki i solidarności zawodowej.
Dają się jednak zauważyć pierwsze symptomy stabilizacji i w przedsiębiorstwach o ugruntowanej pozycji na rynku powstają nowe Koła PZITB. W ostatnim okresie Koła takie powstały w przedsiębiorstwie „BESTA” oraz BEST CONSTRUCTION co napawa umiarkowanym optymizmem.

Opracował:
Przewodniczący Oddziału PZITB
mgr inż. Adam Jakóbczak